این عضو بصورت غده ای کوچک در زیر مثانه قرار داشته و قسمت فوقانی مجرای ادراری را در بر می گیرد. این غده در جلوی راست روده قرار دارد و سطح پشتی آن از طریق معاینه راست روده قابل لمس است(معاینه از طریق مقعد). عمل این غده ساختن مایعی است که قسمتی از مایع منی را می سازد.از وظایف آن می توان اسپرماتوزوئید و ترشح هورمون تستسترون را نام برد. این غده منجر به یکسری اختلالات در مردان می شود که از جمله آنها می توان به بزرگی این غده، التهاب و سرطان آن اشاره نمود.
پروستاتیت:
ممکن است نتیجه عفونت و یا فقط التهاب باشد.پروستاتیت دو نوع طبقه بندی دارد 1-باکتریال (آلودگی به باکتری ،قارچ،مایکوپلاسما) و غیر باکتریال(نتیجه تنگی پیشبراه،هایپوپلازی پروستات ) 2- حاد و مزمن
التهاب مکرر یا دراز مدت پروستات را پروستات مزمن می گویند کهاز التهاب حاد پروستات شایع تر است
علایم پروستات
علایم ادراری به شکل تکرر،فوریت در ادرار،hesitancy،dribbling(قطره قطره ادرارکردن)،درد در پرینه،سوزش ادرار،شب ادراری
v پروستاتیت حاد تب ولرزناگهانی دارداما پروستاتیت مزمن تب ولرز ندارد.
عواقب احتمالی
بزرگ شدن پروستات، تنگی پیشابراه ، کندی یا بند آمدن ادرار
ناتوانی جنسی
تشخیص
کشت از نسج پروستات،آزمایش کامل ادراری(U/D)
در آزمایش ادرار از سه ظرف استفاده مینماییم . در ظرف اول 15-30ccادرار می ریزیم که نمونه پیشابراهی است. در ظرف دوم 50-75 ccادرار می ریزیم که نمونه از مثانه است و بالاخره برای ظرف سوم روی شکم را ماساژ بدهید مایعی که خارج می شود مایع پروستات است که معمولا حاوی مقادیر زیادی لکوسیت (گلبول سفید) است.
درمان
10-14 روز آنتی بیوتیک وسیع الطیف ، استراحت در بستر،مسکن ها و ضد اسپاسم( تتراسایکلین ،کوتری نیداز،متی سیلین،داکسی سایکلین)،این بیماران میتوانند از حمام نشیمنگاهی (نشستن در اب ولرم) نیز استفاده نمایند
نکات
تحریک جنسی ممنوع
مصرف مایعات نباید زیاد باشد زیرا سطح دارو را کاهش میدهد.
نوشیدن نوشابه های مدردار،قهوه،شکلات و ادویه ممنوع
بزرگی خوش خیم پروستات چیست؟(B.P.H)
بیش از نیمی از مردان بالای سن 60 سال دچار بزرگی پروستات هستند و احتمال بروز این حالت با افزایش سن افزایش می یابد. در بزرگی خوش خیم پروستات اول قسمتهای مرکزی پروستات بزرگ می شود، بزرگی این ناحیه معمولاً بر روی پیشابراهی که از داخل پروستات عبور می کند فشار می آورد.
علایم:
فاقد علائم، مشکلات ادراری (سوزش،فوریت، شب ادراری ،احساس عدم تخلیه ادراری، نیاز به زور زدن برای ادرار کردن) همیشه مقداری ادرار باقیمانده دارد که اگر بیش از 60cc باشد احتمال پس زدن ادرار و بیماری کلیه وجود دارد. عفونت ادراری (حس درد و سوزش در ادرار)،پروستات بزرگ که اغلب دردناک نیست.
نکته : بزرگی خوش خیم پروستات سرطان نیست و سرطانی نمی شود اما فرد میتواند همزمان به هر دو بیماری مبتلا باشد.
تشخیص :
توشه رکتال (DRE-معاینه پروستات از طریق انگشت که راست روده بیمار مورد معاینه قرار می گیرد. از این طریق پزشک می تواند بزرگی پروستات یا وجود توده یا هر گونه بافت غیر طبیعی که نشاندهنده سرطان باشد را مورد ارزیابی قرار دهد.)، اندازه گیری کراتنین و BUNکه اگر افزایش یافته باشد شانس نارسایی کلیه زیاد است.
عوارض احتمالی :
مثانه ضعیف و ممکن است متسع و به سایر اعضای بدن فشار وارد کند .
التهاب مثانه (سیستیت) که به علت عفونت ناشی از خروج ناکامل ادرار ایجاد می شود.
ممکن است آسیب کلیه و گردش خون تصفیه نشده در بدن به دلیل پس زدن ادرار از مثانه به کلیه به وجود آید
درمان:
فقط زمانیکه منجر به بروز علائم شدید شود یا اینکه سبب بروز اختلال در عملکرد کلیه ها و مجاری ادراری شود. باید تحت درمان قرار گیرد. در احتباس ادراری چون پروستات بزرگ شده است از طریق سوندهای ادراری یک سیم فلزی را عبور داده و راه باز می شود. اتساع با بادکنک که در آن بادکنک در داخل پیشابراه قرار داده می شود و متورم می شود تا پیشابراه را گشاد نماید
داروهای« بلوک کننده گیرنده α » {پرازوسین یا ترازوسین } که سبب شل شدن عضلاتپروستات شده و تا حدی سبب کاهش فشار پروستات بر پیشابراه می گردد.
داروهای ضد هورمون {فیناستراید FINASTERIDE}از طریق کاهش هورمونهای مردانه سبب کاهش اندازه پروستات می شوند.این دارو از تبدیل تستسترون به D-تستسترون جلوگیری می نماید.
جراحی با اشعه لیزر
جراحی کرایو ( منجمد کردن بافت پروستات )
درمان گرمایی یا میکرویو ( حرارت دادن بافت پروستات یا میکروویو )
در مراحل بسیار حاد پروستاتکتومی که سه نوع است
از طریق پرینه : عوارض: ناتوانی جنسی ، بی اختیاری مدفوع و یا ادراری ،عفونت
از راه شکم : عوارض : خونریزی
از پشت پوبیس:عوارض : ندارد
قبل از عمل جراحی بیمار باید پرینه خود را سفت وشل نماید.
بعد از عمل مثانه را با 50 CCنرمال سالین شستشو دهند تا لخته خون از بین رود.
به مدت طولانی ننشیند و رانندگی نکند
تمرینات نگه داشتن ادرار( هنگام تخلیه ادرار جریان را قطع نماید و باز جریان را برقرار نماید.)
جسم سنگین بلند نکند.
استفاده از ملین برای جلوگیری از زورزدن
سرطان پروستات
جدی ترین بیماری پروستات است این شکل از سرطان در میان آقایان کمتر از ۴۰ سال نادر است ولی در آقایان بالای ۶۰سال شایع می باشد ، هر ساله بیش از 230000 نفر به سرطان پروستات مبتلا می شوند و بــیش از 30000 نفـر نیز جان خود را به خاطر این بیماری از دسـت مــیدهند. علت این بیماری نامشخص است
سرطان پروستات دومین سرطان کشنده (بعد از سرطان غیر ملانومی پوست) در مردان می باشد
دو نوع اصلی سرطان پروستات عبارتند از:
با پیشروی کند – این سرطان آن قدر آرام پیشروی می کند که معمولاً موجب مرگ زودرس نمی شود . در آقایان مسن تر درمان غالباً غیر ضروری است یا توصیه نمی شود
با پیشروی سریع – سلولهای سرطانی به سرعت رشد کرده و از پروستات به اندامهای دیگر پیشروی کرده موجب آسیب بیشتر می شوند
مراحل سرطان پروستات
t0 : تومور اینساید است.
t1 : تومور به شکل کلینیکی مشاهده شده است و ممکن است قابل لمس باشد یا نباشد.
t2: تومور داخل پروستات است و درگیری غدد لنفاوی راداریم.
t3: تومور به کپسول پروستات رسیده است.
t4: از پروستات به کیسه های منی کشیده شده است.
m0: متاستاز ندارد. m1: متاستاز دارد.
g1: تمایز کم است. g2: تمایز متوسط است. g3: تمایز شدید است به طوری که سلول تغییر کرده است
n1: اندازه تومور کمتر از 2 cmاست. n2: اندازه تومور بین 2-5cm n3: اندازه تومور از 5 cmبیشتر است
علایم
در مراحل اولیه بندرت نشانه ای ایجاد مینماید .اگر نئوپلاسم اینقدر بزرگ باشد که گردن مثانه را تحت فشار قرار دهدنشانه های انسداد ادراری(جریان ادرار ضعیف ، دردناک ، وقفه دار یا با شروع آهسته) ظاهر می شود.سایر علایم احساس درد در قشمت پایینی کمر و لگن خاسره، وجود خون در ادرار یا منی ،انزال دردناک است.اگر سرطان به پیشابراه یا مثانه هجوم آورد هماتوم ایجاد میگردد.
علایم کلی سرطان که شامل تهوع ، استفراغ ، کاهش شدید وزن و خستگی است نیز مشاهده میگردد.
اسبب شناسی :
سن
سن یکی از مهمترین فاکتورهای افزایش ریسک ابتلا به به سرطان پروستات می باشد. با بالا رفتن سن ریسک ابتلا به سرطان پروستات نیز افزایش پیدا می کند.
وجود سرطان در خویشاوندان :
احتمال بروز سرطان پروستات در افرادی که در خانواده خود (چه از طرف مادر و چه از سوی پدر) دارای فامیلی با سرطان پروستات باشند در مقایسه با افرادی که هیچ یک از افراد خانواده شان دارای سرطان نیستند، دو برابر می باشد. مردانی که از هر دو طرف دارای فامیل مبتلا به سرطان هستند دارای ریسک 5 درصدی هستند و کسانی که 3 نفر یا بیشتر را در اقوام خود داشته باشند به طور 100% دچار این بیماری خواهند شد.
نژاد
سیاه پوستان امریکایی 65% بیشتر از سایر مردها به این بیماری مبتلا می شوند و آمار مرگ و میر نیز در آنها دو برابر می باشد. از سوی دیگر شیوع این بیماری در مردان آسیایی بسیار پایین است.
عوامل هورمونی
هورمونهای استروئیدی (تستوسترون و آندروژنها) برای رشد و حفظ و عمل طبیعی آن در مردان بالغ نقش مهمی را ایفا می کند. افزایش میزان ترشح هورمون تستوسترون در خون اغلب موجب تسریع روند بدخیمی سرطان پروستات می شود.
مواد شیمیایی
تماس با مواد شیمیایی سرطان‌زا در محیط مانند کادمیم، که در تهیه برخی آلیاژها و باتری کاربرد دارد، عامل مستعد کننده و پیشتاز در ایجاد سرطان پروستات است
بیماری های مقاربتی
وجود بیماریهای مقاربتی احتمال ابتلاء به سرطان پروستات را افزایش میدهد
چاقی
مطالعات جدید نشان می دهد در مردان چاق که سرطان پروستات داشته و تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، بیماری آنها رو به پیشرفت می باشد مصرف مداوم غذاهای چرب خطر ابتلا به سرطان پروستات را بیشتر می کند. همچنین مصرف زیاد گوشت قرمز نیز ممکن است باعث پیشرفت بیشتر این بیماری ها شود. مطالعات دیگری نشان داد مردانی که بیش از حد چاق هستند، این احتمال را دارد که در پروستات آنها میزان آنتی ژن مخصوص (PSA) بعد از عمل جراحی بیشتر شود و این بیانگر آن است که سرطان پروستات این گونه افراد بر می گردد
تشخیص:
P.S.A (Prostate Specific Antigen) مردانی که سرطان پروستات دارند اکثراً میزان P.S.A در خونشان بالاتر از حد طبیعی است، اما در عفونتهای مجاری تناسلی در مردان و یا عفونت و التهاب در غده پروستات نیز میزان P.S.A در خون بیماربالا میرود. اگر تست خون غیر طبیعی و از اندازه طبیعی بالاتر باشد، نیاز به نمونه برداری از غده پروستات است در مراحل بعدی آزمایشات دیگری مانند تصویرنگاری با آوای مغناطیسی (MRI)، سونوگرافی (Ultrasound)،توموگرافی کامپیوتری (CT SCAN) و نمونه برداری از غده (Biopsy) نیز انجام می‌گیرد
معاینه غده پروستات از طریق معاینه مقعد (Digital rectal examination) از الگوهای غربالگر سرطان پروستات است.
v توصیه میشود مردان در سنین بالای ۴۰ سال سالیانه مورد معاینه غده پروستات ازطریق معاینه مقعد قرار گیرند و در سنین بالای ۵۰ سال، هر سال آزمایش آنتی‌ژن مخصوص پروستات را انجام دهند
درمان:
1-تحت نظر گرفتن بیماری: در این روش بیمار به طور دقیق تحت نظر پزشک قرار می گیرد، بدون اینکه الگوی درمانی بر روی او اعمال شود. این روش برای بیمارانی تجویز می شود که جراحی برایشان مفید نیست و یا رشد غده سرطانی پروستات آنها بسیار کند و آهسته است و در درازمدت تأثیر سوء بر سلامتی او نخواهد گذاشت
۲-جراحی: برداشتن کامل غده پروستات (پروستاتکتومی Prostatectomy). وقتی عمل پروستاتکتومی را انجام می‌دهند معمول بر این است که یک سوند از راه مجرای ادراری داخل مثانه قرار می‌دهند و یک سوند هم از راه شکم وارد مثانه می‌کنند برای اینکه بتوانند چند روزی مثانه را شست و شو دهند اما در روش جدید از سوند مجرا استفاده نکردند بلکه سوند تخلیه ادرار و شست‌وشوی مثانه پس از جراحی را از طریق شکم و از راه پوست وارد مثانه نمودند. از آنجا که سوندی در مجرای ادراری قرار نمی‌گیرد لذا شانس عفونت کم میشود، ناراحتی‌های بیمار از قبیل درد و سوزش کاهش پیدا میکند و یکی از ناراحتی‌های مهمی که در مجرا داریم که عبارت از تنگی مجرا بعد از خارج کردن سوند است هم به حداقل کاهش می‌یابد.
انواع جراحی های پروستات :
تراشیدن پروستات از طریق ( پیشابراه TURP ): این نوع جراحی شیوه مؤثری برای درمان بزرگی خوش خیم مختصر تا متوسط می باشد . جراح یک لوله از طریق پیشابراه وارد می کند و بافت پروستات را با دستگاه خاصی برمی دارد . ممکن است لازم باشد ۳-۵ روز در بیمارستان بمانید
پروستات برداری باز: این روش جراحی در موارد پیشرفته تر بیماری پروستات انجام می شود . این روش شامل برش و برداشتن غده یا بخش بزرگ شده پروستات می باشد . در بعضی موارد تمامی پروستات برداشته می شود ( پروستات برداری کامل ) . این روش جراحی معمولاً مستلزم چند روز بستری شدن در بیمارستان می باشد
برش گردن مثانه :همچنین این روش به نام برش ( پروستات از طریق پیشابراه TUIP معروف است ) این روش جدید شبیه به روش تراشیدن از طریق پیشابراه است . اختلاف آن این است که در این روش از ایجاد برش های کوچکی در پروستات استفاده می وشد که فشار وارد بر پیشابراه را کم می کند . هیچ بافتی برداشته نمی شود و ممکن است نیازی به بستری شدن نباشد
3-کرایوتراپی (Cryotherapy) : استفاده درمانی از سرمای شدید. در این روش سوند (probe) سونوگرافی به داخل مقعد انداخته می شود تا پزشک تصویر محل مورد نظر را بر روی صفحه ببیند. در این روش پزشک با انداختن سوند درون غده پروستات از طریق شکاف کوچکی بین مقعد و کیسه حاوی بیضه ها نیتروژن مایع را به غده پروستات هدایت می کند. نیتروژن مایع در داخل بافت منجر به انجماد بافت و انهدام سلولهای سرطانی بافت غده پروستات می شود. کرایوتراپی روشی موثر برای درمان مقاطع کوچک ابتلا به سرطان است. احتمال آسیب دیدگی مثانه و التهاب دستگاه تناسلی از عوارض جانبی این روش است.
۴-شیمی درمانی : سیکلوفسفاماید، سیس پلاتین ، دوکسوروبیسین ، دانشمندان آمریکایی دارویی از ویتامین دی را برای درمان سرطان پیشرفته پروستات تولید کردند. این دارو ( “Asentar (DN-101نامیده شده است، این دارو را می‌توان درکنار داروهای شیمی درمانی برای بیمارانی که مبتلا به مراحل پیشرفته سرطان پروستات هستند، تجویز کرد. ،ویتامین دی نقش مهمی در تنظیم بافتهای پروستات و پستان ایفا میکند.پکلیتکسل (یا “تاکسول”)، که باعث می شود سلول های سرطانی خودکشی کنند، پیش از این نیز یکی از درمان های اصلی سرطان پروستات بوده اما این نوع درمان به مرور در برابر سلول های سرطانی مقاوم، بی اثر می شود. به همین دلیل پزشکان به دنبال دارویی دیگر هستند تا توام با پکلیتکسل از آن استفاده کنند. استفاده از داروی “گلیوک”، که برای درمان لوسمی تجویز می شود، به جلوگیری از گسترش سرطان پروتسات کمک کرده است گلیوک از انتقال پیام هایی که به سلول ها اجازه تکثیر می هند، جلوگیری می کند. محققان متوجه شدند که این دارو مکانیزمی را متوقف می کند که موجب رشد رگ های خونی تومورها می شود عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از: ریزش موی سر و ابرو، کاهش گلبولهای سفید خون، ضعف سیستم ایمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان
5-رادیوتراپی: از آنجا که تومور ممکن است بافتهای اطراف غده پروستات را در بر گرفته باشد انجام جراحی و برداشتن غده پروستات کافی نیست و هر تظاهری از وجود PSA در آزمایش حاکی از گستردگی تومور است. در چنین وضعیتی الگوهای درمانی وسیع تری مانند رادیوتراپی پی گیری می شود. هدف از رادیوتراپی کنترل رشد سلولهای سرطانی است. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجی یا داخلی باشد.
رادیوتراپی خارجی: در این روش بیمار در معرض تشعشع قرار می گیرد. اشعه از چند زاویه مختلف از خارج از بدن به تومور هدایت می شود. این روش کاملا بدون درد است و به مدت ۷ تا ۸ هفته ادامه دارد. ولی بیمار از عوارض جانبی مانند تحریک پذیری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو گزارش می دهد. اثرات اشعه ممکن است واکنشهای پوستی به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح یا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد. تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و آسیبهای عروقی و تنفسی می تواند از دیگر عوارض جانبی رادیو تراپی باشد. همچنین رادیوتراپی ممکن است باعث سرکوب سیستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفید و ضعف سیستم ایمنی بدن و نهایتا بروز عفونت شود.
رادیو تراپی داخلی یا براکی تراپی (Brachy therapy): براکی تراپی برای رساندن مستقیم مقدار زیادی اشعه به ضایعه بدخیم است. در این روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنج های نازک مواد یونیزه در بدن بیمار کاشته می شود.
6-هورمون درمانی : از آنجا که هورمون تستوسترون به رشد سرطان غده پروستات کمک می کند، هدف از هورمون درمانی کاهش هورمون جنسی در بدن است. این روش با به کارگیری داروهای ضد تستوسترون انجام می گیرد و شامل تجویز هورمون استروژن به عنوان قرص است که تاثیر ضد تستوسترون دارد. عوارض جانبی استفاده از قرصهای حاوی استروژن شامل درد در پستان و رشد پستان است که با قطع مصرف قرص ها از بین می رود.
دانشمندان مولکولی را بنام “ایکول” (eqoul) در روده کشف کرده اند که بعد از هضم سویا بوجود می آید و از رشد کامل سرطان پروستات و بروز طاسی در سر جلوگیری می کند به همین دلیل مردان ژاپنی که سویای بیشتری می خورند؛ بندرت دچار سرطان پروستات می شوند. مولکول مورد نظر، در کار هورمون مردانه DHT که یک محصول فرعی “تستوسترون” است؛ اختلال ایجاد می کند.
خوردن گوجه فرنگی و کلم بروکلی یا مکملهای لیکوپن دار مفید تر از خوردن سبزیجات به تنهایی است و باعث کاهش رشد تومورهای پروستات می شوند. مردانی که قصد مبارزه یا جلوگیری از سرطان پروستات را دارند باید از منابع مختلف غذایی استفاده کنند و به منظور از بین بردن ریسک ابتلا به سرطان انواع مختلف میوه ها و سبزیجات را مصرف کنند. مردانی که بیش از 3 تا 5 بار در هفته گوجه فرنگی و کلم بروکلی مصرف می کنند، 30 درصد خطر ابتلا به سرطان در آنها کم تر است
فلفل تند معالج سرطان پروستات آلکالوئیدی که سبب تندی زیاد فلفل های هالاپینو می شود، به از بین رفتن سلول های سرطان پروستات کمک می کند.
شاک ویو تراپی با تأثیر در سطح سلولی باعث افزایش جریان خون و بازسازی عصبی میشود. شاک ویو تراپی روند طبیعی درمان در بدن را تحریک و فعال کرده و منجر به رشد رگ‌های خونی جدید میشود. شاک ویو تراپی متمرکز نسبت به شاک ویو رادیال در بهبود اختلال نعوظ دارای عملکرد مناسب‌تری است. بر خلاف امواج صوتی رادیال که انرژی زیادی بر روی پوست ایجاد می‌کنـد، شاک ویو متمرکز انرژی را در بافت مورد نظر آزاد میکند. همچنین شاک ویو رادیال باعث ایجاد درد میشود و نیاز به 
قابلیت ارتجاعی آلت تناسلی در اثر بیماری پیرونی، دیابت و یا اختلال نعوظ کاهش پیدا میکند. بیمار میتواند جهت بازیابی قابلیت ارتجاعی و انعطاف آلت ، از دستگاه کشش آلت تناسلی استفاده کند. پیش از استفاده از این دستگاه بایستی جهت جلوگیری از آسیب‌دیدگی آلت تناسلی با پزشک مشورت شود؛ خصوصاً اگر بیمار از تزریق داخل ضایعه‌ای استفاده کرده باشد.